دولمن‌ها یادگاران دوران عصر آهن
تاریخ انتشار: ۹ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۸۶۳۱۰۵
میزسنگ یا دُلمِن با تلفظ انگلیسی: Dolmen گونه‌ای از سنگ‌افراشته‌های دوران باستانی است که به شکل تخته سنگ و به عنوان سقف و بدون استفاده از ملات، روی چند قطعه سنگ دیگر گذاشته شده اند و علاوه بر ایران در بسیاری از کشور‌های اروپا از جمله فرانسه و انگلستان نیز مشاهده می‌شوند و گویا بازمانده گور‌های دسته جمعی یا انفرادی هستند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
دولمن‌ها یا گور‌های میزسنگی در مناطقی از شمال ایران از جمله نواحی مشگین‌شهر، نمین، آستارا و تالش نیز مشاهده می‌شوند و بنا بر منابع معتبر کتابخانه‌ای، در کاوش‌های باستانشناسی ژاک دمورگان و هیات باستان‌شناسان آلمانی کشف و شناسایی شده‌اند و اصطلاح دولمن در این نواحی با فتحه میم یعنی دولمَن تلفظ می‌شود.
مطالعات ژاک و هنری دمورگان ۲ برادر باستان‌شناس فرانسوی در سال‌های ۱۸۸۸ تا ۱۸۹۰ در تالش، لنکران و نمین به کشف منطقه‌ای از میزسنگ‌ها منتج شده و به عقیده ژاک دمورگان، سنگ‌افراشت‌های نوع میزسنگ قفقاز و کوبان و نمین و مشگین‌شهر، مستقل از میزسنگ‌های اروپا هستند.
دولمن‌های استان اردبیلشهرستانهای نمین و مشگین‌شهر در استان اردبیل از جمله مناطقی هستند که تعدد دولمن‌ها در آنها به چشم می‌آید و به گفته یحیی عسگری نمین پژوهشگر تاریخ و موضوعات اجتماعی، دولمن‌های نمین اغلب در تلاقی دو رودخانه موسوم به "چایقوشان" دیده می‌شوند و متاسفانه طی ادوار مختلف بر اثر تملک اراضی از سوی اشخاص، خانه سازی‌ها و جابجایی‌ها دچار تخریب شده اند.
وی تاریخ میزسنگ‌های نمین را مربوط به عصر برنج و قبل از میلاد دانست و گفت: میزسنگ‌ها آرامگاه‌های انفرادی و گروهی بوده‌اند و احتمال دارد از آنها به عنوان سکونتگاه‌های موقت نیز استفاده می‌شده و نقش و خطی روی آن سنگ‌ها مشاهده نمی‌شود.
این پژوهشگر درباره معمای جابجایی سنگ‌های بزرگ با وجود نبود بالابر و ماشین‌آلات در گذشته تصریح کرد: به نظر می‌رسد ابتدا سنگ‌ها را به شکل ایستاده در چاله قرار داده و اطراف آنها را با خاک پر می‌کرده‌اند و سپس قطعه سنگی به عنوان سقف را از روی خاک‌ها کشیده و بر فراز سنگ‌های ایستاده می‌گذاشته‌اند و در نهایت خاک اطراف سنگ‌های پایه و ستون را برمی‌داشته‌اند تا ساختمان دولمن‌ها دیده شود.
عسگری نمین با اشاره به وسایل سفالی که از برخی دولمن‌ها در حفاری‌ها به دست آمده اظهار کرد: در قدیم عقیده بر این بوده که مردگان بعد از مدتی زنده خواهند شد و حیات جسمانی خود را دوباره تجربه خواهند کرد بنابراین نیاز به ظروف سفالی و وسایلی همچون خنجر و گردنبند خواهند داشت و از این رو این قبیل وسایل را در کنار اجساد دفن کرده‌اند.
رئیس گروه باستانشناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل، دولمن‌ها یا سنگ افراشته‌ها را از مکان‌هایی دانست که به شدت به حفاری‌ها و کاوش‌های علمی و باستانشناسی نیاز دارند و گفت: اغلب اعتبارات با اولویت مرمت و نگهداری اماکن تاریخی اختصاص می‌یابد و باید برای کاوش‌های علمی در محوطه دولمن‌ها اعتبار ویژه اختصاص یابد.
روح‌الله محمدی سنگ افراشته‌ها را در واقع قبور گذشتگان توصیف کرد و گفت: سنگ‌هایی که امروزه بر بالای مدفن افراد به صورت ایستاده گذاشته می‌شود، در واقع باقیمانده و نشانه‌ای از دولمن‌ها و سنگ مزار‌های گذشته است.
او قدمت میزسنگ‌ها یا دولمن‌ها را مربوط به دوره تاریخی مفرغ و آهن و در حدود هزاره دوم قبل از میلاد اعلام کرد و گفت: تعداد ظروف سفالی و ابزار‌هایی که از برخی دولمن‌ها به دست آمده، به انفرادی یا جمعی بودن قبر یا طبقه اجتماعی متوفی بستگی دارد و هر چه جایگاه اجتماعی متوفی بالاتر بوده، ابزار بیشتری در کنار جسد قرار می‌داده‌اند.
به گفته وی، عقیده به جهان بعد از مرگ در همه ادیان و حتی در دوران نوسنگی نیز وجود داشته است و معتقد به جهانی زیرزمینی بوده اند که بعد از مرگ وارد آن می‌شوند و دولمن‌ها را بر اساس همین اعتقاد ساخته‌اند و البته در خصوص دولمن‌های کشور‌های اروپایی گمانه زنی‌هایی مبنی بر استفاده در نجوم و علم تقویم یا برای مفاهیم آئینی و دینی وجود دارد، اما دولمن‌های مشگین‌شهر و نمین، قبر هستند.
این باستان‌شناس، تعدد سنگ افراشته‌های قبور منطقه باستانی شهر یئری مشگین شهر را متناسب با تعداد کشته‌ها دانست و گفت: سنگ مزار‌های شهر یئری به حاکمان و بزرگانی تعلق دارد که در جنگ‌ها افراد متعددی را کشته و پیروزی به دست آورده اند و بر حسب تعداد کشته‌ها، در مزار آنها سنگ قرار داده‌اند، اما دولمن‌های شهرستان نمین از چهار تا پنج قطعه سنگ تشکیل شده‌اند؛ البته تعداد سنگ‌ها اهمیت چندانی ندارند بلکه تعداد مدفن‌ها و قبر‌ها مهم هستند.
رئیس گروه باستانشناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل گفت: در کشور‌های اروپایی به دولمن‌ها یا سایر آثار باستانی به چشم گنج یا محل درآمد و پول نگاه نمی‌کنند بلکه به منزله محل تاریخی به آن می‌نگرند، اما حفاری‌های غیرمجاز در ایران نشان می‌دهد افرادی با انگیزه و طمع دستیابی به گنج و ثروت به این کار‌های غیرقانونی دست می‌زنند.
محمدی تاکید کرد منطقه باستانی گنجینه نیست و تصور برداشت گنج از محوطه‌های تاریخی و باستانی باید اصلاح شود و متاسفانه انتشار خبرها و گزارش‌ها برای معرفی مناطق باستانی نیز گاهی افرادی را برای حفاری‌های غیرمجاز راغب می‌کند؛ بنابراین در تنظیم گزارش‌ها باید این نکته لحاظ شود که برانگیزاننده حفاران غیرمجاز نباشد.
او حفاری‌ها و دستکاری‌ها در محل‌های باستانی را بسیار ناگوار دانست و گفت: این کار‌ها متاسفانه سبب تخریب منطقه باستانی می‌شود و امکان نمونه‌برداری را سلب می‌کند در حالی که اگر منطقه باستانی، بکر و دست نخورده باقی بماند حتی از بقایای غذا یا ظرف غذای کنار جسد نیز اطلاعات بسیار ارزشمندی به دست خواهد آمد.
این باستان‌شناس، ماسک زدن و خودداری از برافروختن آتش در نزدیکی محل کاوش‌ها را از ضروریات باستانشناسی عنوان کرد و افزود: باور کنید حتی نفس‌ها و دود سیگار حفاران غیرمجاز، ترکیبات کربن محل حفاری را به هم می‌زند و روی مواد آلی تاثیر می‌گذارد و تشخیص تاریخ محل را دشوار می‌کند.
شکی در اهمیت دولمن‌ها نیست و مردم شهرستان‌های مشگین‌شهر و نمین که هم از پیشینه فرهنگی غنی و هم از آن میراث باستانی برخوردارند، انتظار دارند راز این دفینه‌های سر به مهر بازخوانی شود؛ اما کشف اسرار و بازخوانی آنها به تامین اعتبار برای کاوش‌های علمی و باستانشناسی نیاز دارد تا با تابش نور علم به این گور‌های رازآلود، گوشه‌هایی از زندگانی، عقاید و فرهنگ گذشته‌های دور و دراز معلوم شود و اوراقی طلایی بر تاریخ قطور هویت فرهنگی و اجتماعی منطقه افزوده شود؛ باشد که از یک سو مدیران بر فراهم آوردن بستر بررسی‌های علمی و از دیگر سو ساکنان نزدیک محوطه‌های باستانی بر پاسداری از میراث کهن اهتمام ورزند.
منبع: ایرنا
باشگاه خبرنگاران جوان اردبیل اردبیلمنبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: دوران باستان اردبیل باستان شناسی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۶۳۱۰۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نمایشگاه آئین محوطه‌های باستانی اردبیل دایر شد
به گزارش خبرگزاری صداوسیما، مرکز اردبیل نمایشگاه یادگارهای آئین محوطه‌های باستانی اردبیل (دوره پیش از تاریخ و تاریخی)، امروز در نگارخانه خطایی مجموعه جهانی شیخ صفی‌الدین اردبیلی گشایش یافت.
طبق اعلام اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل این نمایشگاه از ۴ تا ۱۱ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳ در نگارخانه خطایی مجموعه جهانی شیخ صفی‌الدین اردبیلی برگزار خواهد شد و بازدید برای عموم آزاد است.
آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی یکی از مکان‌های تاریخی و باستانی شهر اردبیل در شمال باختری ایران و از آثار ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو است، در این محوطه علاوه بر مقبره شیخ صفی‌الدین اردبیلی، مقبره‌های شاه اسماعیل اول (نخستین پادشاه صفویه) و همسر شاه اسماعیل (مادر شاه‌طهماسب) و نیز برخی از مشایخ و صاحب‌منصبان دوران صفوی و نیز کشته‌شدگان جنگ چالدران، قرار دارد.
تعطیلی مدارس شهرستان زرند در روز چهارشنبه